شهرستان نیشابور
شهرستان نیشابور یکی از شهرستانهای استان خراسان رضوی است. شهر نیشابور مرکز این شهرستان است. شهرستان نیشابور پس از شهرستان مشهد با جمعیتی نیم میلیون نفری به عنوان دومین شهرستان پرجمعیت خراسان رضوی شناخته میشود.
هوای بخشهای بارو سرولایت، قدمگاه، فدیشه و حومه معتدل و هوای قراء و قصباتی که در کوه و درههای بینالود واقع شدهاند سرد است، لیکن دهستان عشقآباد و طاغنکوه که در جنوب این شهرستان قرار دارند شوره زار و گرمسیر است به خصوص در فصل بهار و پائیز بادهای شدیدی در این محل میوزد، در بعض سالها بر اثر شدت وزش باد قسمتی از زراعت اهالی زیر شن مستور میشود.
آب و هوای نیشابور درشمال و جنوب متفاوت است. چگونگی آب و هوای نیشابور توسط دو عامل تعیین میشود:
- با توجه به تودههای مهم هوا (جریانهای هوایی سیبری، مدیترانهای، شمالی و غربی اقیانوس اطلس، موسمی اقیانوس هند و صحرایی عربستان) که به طور کلی شمال شرق کشور را تحت تأثیر خود قرار میدهند.
- ارتفاع و جهت رشته کوههای بینالود و کوه سرخ که دشت نیشابور را احاطه کردهاند.
تابستانهای خشک و گرم. زمستانی سرد و کوتاه از خصوصیات آب و هوایی منطقه نیشابور میباشد. با توجه به اختلاف زیاد ارتفاع (حدود ۲۳۰۰ متر) بین دشت نیشابور و کوههای منطقه، شرایط خاص آب و هوایی در این شهرستان حاکم بودهاست. در شمال که کوهستانی است هوا نسبتاً سرد است. درفصول بهار و پاییز وزش بادهای شدید موسمی و محلی، اراضی مزروعی و محصولات کشاورزی دستخوش آسیب و آفت میگردد و همچنین تفاوت آب و هوای نیشابور بهخاطر وسعت بسیار چشمگیرش میباشد. مثلاً سر ولایت از نواحی کوهستانی حدود قوچان هوایی به مراتب سردتر از بلوک عشق آباد، منطقهٔ کویری دارد. در شمال که کوهستانی است هوا نسبتاً سرد است. درفصول بهار و پاییز وزش بادهای شدید موسمی و محلی، اراضی مزروعی و محصولات کشاورزی دستخوش آسیب و آفت میگردد و همچنین تفاوت آب و هوای نیشابور بهخاطر وسعت بسیار چشمگیرش میباشد. مثلاً سر ولایت از نواحی کوهستانی حدود قوچان هوایی به مراتب سردتر از بلوک عشق آباد، منطقهٔ کویری دارد. به طور کلی چگونگی آب وهوای نیشابور توسط دو عامل مهم زیر تعیین میگردد: ?)با توجه به تودههای مهم هوا (جریانهای هوایی سیبری، مدیترانهای، شمالی و غربی اقیانوس اطلس، موسمی اقیانوس هند و صحرایی عربستان) که به طور کلی شمال شرق کشور را تحت تأثیر خود قرار میدهند) ارتفاع وجهت رشته کوههای بینالود و کوه سرخ که دشت نیشابور را احاطه کردهاند.
جلگه نیشابور از شمال و شرق به ارتفاعات بینالود، از جنوب به ارتفاعات کوه سرخ کاشمر و چهل تن تربت حیدریه و از غرب به کویر سبزوار ختم میشود و از حاصلخیزی بسیار بالایی برخوردار است. اکثر مناطق حاصلخیز و پر جمعیت در شمال این شهرستان قرار دارند، به طوریکه ۶ شهر از هفت شهر آن نیز در این منطقه واقع شدهاند و رودخانههای بسیاری در آن جریان دارند که مهمترین آنها رودخانه کال شور سبزوار است که از ارتفاعات این شهرستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از شهرستان سبزوار به دشت کویر میریزد و سایر رودخانهها عبارتاند از درود، خور، بوژان، باغرود، میرآباد، طاغان، بار، بقیع و سرولایت. بلندترین قله این شهرستان، بینالود با ارتفاع ۳۲۱۱ متر است که به بام خراسان شهرت دارد و در نزدیکی روستای میرآباد قرار دارد.
گویش فارسی زبانان این شهرستان گویشی منحصر بفرد و خاص بین فارسی زبانان دیگر مناطق است. در این گویش کلمات اصیل فارسی و پهلوی به وفور دیده میشود. همچنین زبان ترکی خراسانی، و کردی گویش کرمانجی در شهرستان نیشابور رایج است.
حدود ۷۶ گونهٔ فرآوردهٔ کشاورزی در شهرستان نیشابور کشت میشود.که از این میان باقلا، ریواس، آلو، سیب و سبزیهای نیشابور شهرت دارند. مهمترین فراوردههای کشاورزی در شهرستان نیشابور گندم، جو، ذرت، پنبه، گیاهان خوراکی (باقلا، عدس، لپه، ماش،نخود)، سبزیها (تره، ریحان، جعفری، ترخون و شنبلیله) و میوههای تابستانی میباشد.
کاشت ویژهٔ باقلا موجب شده تا برخی غذاهای محلی در این منطقه با این گیاه پخته شوند. حدود ۹۰ درصد تولید باقلا در استان، در نیشابور انجام میگیرد. ریواس و شربت آن یکی از رهآوردهای نیشابور شمرده میشود. در خرداد ۱۳۹۵، ۱ میلیون و ۱۰۰هزار تن ریواس در شهرستان نیشابور برداشت شد. در حدود ۷۰۰ هکتار در شهرستان نیشابور، سبزی کشت میشود.